Önce Rehne Başvuru Zorunluluğu Nedir?

İcra iflas kanununun 45.maddesi uyarınca önce rehne başvuru zorunluluğu bulunmaktadır. Yani alacağı rehinle temin edilmiş olan alacaklı, alacağını takip yaparak elde etmeyi isterse kural olarak öncelikle rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip yapmalıdır. Bu zorunluluk rehinle teminat altına alınan kısım içindir. Rehin dışında kalan alacak bölümü için diğer takip türlerine başvurulabilir. Satış bedeli alacağı karşılamaya yetmezse, rehinli alacaklı rehinli karşılanmayan kısım için haciz veya iflas yoluyla takip yapabilir. Ancak rehin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapma zorunluluğunun 4 istisnası bulunmaktadır:

1) SPK'da tanımlanan konut finansmanından kaynaklanan rehinle temin edilmiş alacaklar ile Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca rehinle temin edilmiş alacaklar takibinde diğer yollara başvurulabilir.

2) Alacağı kambiyo senetlerine bağlı alacaklı rehne başvurmadan kambiyo senetlerine özü haciz ve iflas takibi yapabilmektedir. Yargıtayın yakın tarihli kararlarında aynı anda her iki yola da başvurulmasını kamu düzenine aykırılık olarak değerlendirmiştir.

3) İpotekle temin edilmiş olan faiz ve yıllık taksit alacakları için de alacaklının rehne başvuru zorunluluğu bulunmamaktadır.

4) Gemi üzerinde akdi veya kanuni rehin hakkı olan alacaklının bu yola başvuru zorunluluğu bulunmamaktadır.

Önce rehne başvurma zorunluluğunun emredici olup olmadığı hususunda öğretide tartışma bulunmaktadır. Kuralın emredici olduğu görüşü kabul edildiğinde taraflarca yapılan başka yolla takip yapılmasına dair sözleşme hükmü geçersiz olacaktır. Aks görüşe göre ise de emredici nitelikte olmadığından kuralın bertaraf edilmesinde bir sakınca yoktur. Yargıtayın bu hususta farklı görüşleri bulunmaktadır.